Magnetisme speelt een belangrijke rol in ons dagelijks leven. Het fenomeen wordt namelijk gebruikt in talloze voorwerpen die we elke dag nodig hebben. Sterker nog, voor het voortbestaan van de aarde is magnetisme essentieel. Maar, hoe werkt een magneet eigenlijk? Dat gaan we uitzoeken. In dit artikel lees je alles wat je over de werking van een magneet moet weten.
De werking van magneten is bijzonder interessant. Niet in de laatste plaats, omdat het het gebruik van ontzettend veel producten mogelijk maakt. De harde schijf op je computer kan namelijk niet zonder een magneet. Hetzelfde geldt voor luidsprekers en koptelefoons. Zelfs het opwarmen van je eten in een magnetron gaat niet zonder een magneet.
Wat is een magneet?
De werking van een magneet is natuurlijk bijzonder interessant. Maar, om dit goed te begrijpen, moet eerst duidelijk worden wat een magneet precies is. Een magneet is een voorwerp dat in staat is een magnetisch veld te creëren. Dit voorwerp kan bijvoorbeeld stukjes metaal aantrekken. Denk hierbij aan ijzer of nikkel.
Er zijn twee soorten magneten. Dit zijn de permanente en niet-permanente magneten. De permanente varianten zijn van zichzelf magnetisch. De niet-permanente zijn dit niet. Deze worden ook wel elektromagneten genoemd en vertonen pas magnetisme na elektronische lading.
Hoe werkt een magneet?
Een magneet heeft altijd twee polen. Dit zijn een noord- en een zuidpool. Doorgaans wordt de noordpool met ‘N’ en de zuidpool met ‘S’ aangeduid. De noord- en zuidpool van de magneet creëren een magnetisch veld. Het magnetisch veld zorgt ervoor dat de bekende aantrekkingskracht ook plaatsvindt wanneer de magneet en een stuk metaal elkaar niet direct raken.
Dit veld beweegt buiten de magneet altijd van de noordpool naar de zuidpool. Binnen de magneet gaat het echter van de zuidpool naar de noordpool. Er wordt dus een soort circulaire beweging gecreëerd. Dit is het basisprincipe van magnetisme. Hoe dit precies werkt? Dat legt natuurkundedocent Meneer Wietsma in onderstaande video uit.
Magneten kunnen dus voorwerpen van metaal aantrekken. Op deze manier worden deze metalen objecten zelf ook tijdelijk magnetisch. Dit betekent dat het metalen voorwerp ook een noordpool en een zuidpool krijgt. Een belangrijk gegeven is het feit dat een noordpool altijd een zuidpool aantrekt en vice versa. Twee noordpolen en twee zuidpolen stoten elkaar af.
Hoe werkt een elektromagneet?
Ruim 200 jaar geleden werd een bijzondere ontdekking gedaan. Wanneer je elektriciteit via een stroomdraad van koper of iets dergelijks geleid, dan wordt dit draad magnetisch. Wikkel je dit draad om een ijzeren kern, dan ontstaat een soort magneet. Dit wordt een elektromagneet genoemd.
Een elektromagneet en een permanente magneet hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken. Denk hierbij aan de noordpool en zuidpool bijvoorbeeld. Toch is de elektromagneet ook uniek. Niet alleen door hoe het magnetisme ontstaat, maar ook in de toepassing ervan.
Het grote voordeel van een elektromagneet is het feit dat deze aan- en uitgezet kan worden. Dit wordt gedaan door de stroomtoevoer aan- en uit te schakelen. Daarnaast kan zelfs richting van het magnetisch veld en daarmee de locatie van de noordpool en zuidpool van de magneet veranderd worden. Dit gebeurt door de richting van het stroom te veranderen.
Bekende toepassingen van de elektromagneet zijn de fietsdynamo, een afvalscheider en een elektromotor die we in moderne auto’s vinden.
Hoe werkt een magneet voor magneetvissen?
Voor magneetvissen worden permanente vismagneten gebruikt. Het verhaal van een noord- en zuidpool die een magnetisch veld creëren, gaat dus ook op voor de magneten die je in het water gooit. De weerstand van het water maakt echter dat een vismagneet vrij sterk moet zijn om een voorwerp van bijvoorbeeld metaal aan te trekken. Een krachtige permanente magneet wordt vaak van neodymium gemaakt. Dit is ook het geval bij vismagneten.